دوره دکترا در فرانسه؛ آری یا نه!

قبل از این مطلبی در مورد دلایل مهاجرت به غرب نوشته بودم تحت عنوان مهاجرت به غرب؛ آری با نه. همانطور که قبلا نوشتم، یکی از دلایل مهاجرت به غرب می تواند ادامه تحصیل باشد. در این نوشته قصد دارم مزایا و معایب چنین تصمیمی را بررسی کنم. دلیل اصلی برای مطرح کردن این دلایل، تقاضاهای زیادی است که از طریق این وبلاگ بدست من می رسد از طرف افرادی که می خواهند برای ادامه تحصیل به فرانسه بیایند. هرچند ایده اصلی این مطلب را از یکی از نوشته های خرچنگ زاده با عنوان حماقتی به نام دکترا خواندن گرفتم. 

خرچنگ زاده که خود در اروپا دکترا گرفته، اظهار کرده که با توجه به نبودن فرصت کار در دانشگاه برای فارغ التحصیلان دکترای ایرانی در اروپا و آورکوالیفای (overqualified) بودن یک دکترا در رشته های مهندسی، شاید بهتر باشه که علاقمندان به زندگی در اروپا که می خواهند از طریق تحصیل اقدام کنند، بجای دوره دکترای مهندسی، برای یک دوره کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) مهندسی اقدام کنند. دلیل این پیشنهاد هم اینه که یک فوق لیسانس مهندسی شانس بیشتری برای پیدا کردن کار با درآمد مناسب در اروپا دارد نسبت به یک دکتر مهندس. 

تجربه زندگی من در فرانسه هم این فرض را تقویت میکنه. اینکه شما حتی اگر در دانشگاه فرانسوی شروع بکار کنید، حقوق کمتری نسبت به کسی دارید (حدود 2000 یورو در شروع کار) که با یک فوق لیسانس که در یک شرکت خصوصی یا دولتی می خواهد کار کند (حدود 2500 تا 3000 یورو در شروع کار) . ضمن اینکه شما در بیشتر موارد شما شانس زیادی برای گرفتن یک کار مهندسی با مدرک دکترا نخواهید داشت. در فرانسه اگر بخواهید با مدرک دکترای مهندسی (مثلا کامپیوتر) برای یک کار مهندسی اقدام کنید دو تا مشکل خواهید داشت. اول اینکه به احتمال زیاد شما را آورکوالیفای اعلام خواهند کرد. اما حتی اگر این مشکل را هم نداشته باشید، به احتمال زیاد قادر نخواهید بود از سد گرفتن ویزای کار بگذرید. برای اینکه اداره ای که باید شما را برای گرفتن ویزای کار فرانسه تائید کند، به شما اجازه نمی دهد که با مدرک دکترا در کاری که فقط نیاز به مدرک مهندسی دارد کار کنید. 

اما نکته ای که در نوشته خرچنگ زاده اشاره نشده است اینه که یک محقق ( حداقل در فرانسه ) بیشتر از اینکه به درآمد یک شغل توجه کند، با انگیزه کار تحقیقاتی وارد دوره دکترا و احتمالا فرصتهای تحقیقاتی بعدی می شود. هرچند اینروزها در بعضی از رشته ها ( مانند کامپیوتر ) تعداد کارهای تحقیقاتی در شرکتهای خصوصی و دولتی بیشتر شده و کار در دانشگاه یا مراکز تحقیقاتی بزرگ، تنها گزینه شما برای کار نخواهند بود. اما همچنان درآمد یک دکتر مهندسی کمتر از یک مهندس است.

نکته دیگری که باید به آن توجه کنید اینه که بعنوان یک ایرانی و بدلیل تحریمهائی که اینروزها بر علیه ایرانیان در نظر گرفته شده، شانس اشتغال در یک پروژه تحقیقاتی خوب خیلی کم خواهد بود. شما حتی بعنوان یک ایرانی نمی توانید در یک مرکز تحقیقاتی که در زمینه های حساس کار میکند بعنوان بازدیدکننده وارد شوید چه برسه به اینکه بخواهید در آنجا کار کنید.

مقایسه میزان و عمق دانش
بعد از اتمام درس در سطوح مختلف تحصیلی

در نهایت پیشنهاد من اینه که قبل از اقدام برای دوره دکترا در اروپا، حتما انگیزه های خودتان را مجددا ارزیابی کنید؛ چرا که طی دوره دکترا اگر انگیزه کافی برای تحقیق نداشته باشید، قطعا به مشکل برمی خورید. بهترین حالت اینه که اول برای یک دوره کارشناسی ارشد اقدام کنید و بعد اگر همچنان انگیزه تحقیق داشتید برای دکترا اقدام کنید. مزیت اینکار اینه که در طی مدت فوق لیسانس می توانید  خودتان را با شرایط زندگی در اروپا وفق بدهید و بعد با تمرکز بیشتری در دوره دکترا تحقیق کنید و نتیجه بگیرید.